De noordkant van het Tilburgse centrum krijgt een forse metamorfose. De voormalige NS-Werkplaats wordt in de komende jaren ontwikkeld tot woon-, werk- en winkelgebied. Ook de Centrale Bibliotheek en enkele opleidingen van Fontys gaan naar De Werkplaats. Het gebied wordt ontsloten door een nieuwe verkeersas, de Burgemeester Brokxlaan. FietsForum Tilburg is enthousiast over de ontwikkelingen, maar heeft ook enkele kritische kanttekeningen.
Laten we met het positieve nieuws beginnen: het nieuwe station. ProRail, de gemeente Tilburg en de provincie Noord-Brabant gaan samen investeren in een nieuw station. Het oude wordt niet gesloopt, maar zo goed mogelijk in de oude staat hersteld. Bovendien wordt het station verrijkt met een ingang aan de noordzijde en een zeer brede gang onder de sporen door. Het wordt een onderdoorgang voor voetgangers, niet voor fietsers. Dat is een uitstekend besluit. Het zou immers onnodig veel spanningen opleveren tussen treinreizigers en doorgaand fietsverkeer. Daarnaast komt er een tunnel onder het spoor in het verlengde van de Willem II-straat. Dat is een winst voor al het langzame verkeer, mits hier voldoende aandacht is voor (het gevoel van) sociale veiligheid, zeker in de avonduren. Door het gebied open te breken en de barrière van het spoor te slechten zijn er goede kansen op een aangenaam verblijfsgebied.
De nieuwe ingang naar het station betekent een impuls voor oud-noord, met name de wijken Theresia en Besterd zullen profiteren. Het biedt ook mogelijkheden tot het uitbreiden van de stallingcapaciteit voor fietsen. Dit is belangrijk, 42% van de treinreizigers reist immers ook met de fiets (meer info: hier). De huidige plannen voorzien in 9000 plekken. Het FietsForum ziet graag een combinatie van bewaakte, afgeschermde en betaalde stallingen nabij het station en onbewaakte gratis fietsstallingen op iets grotere afstand. Een aandachtspunt daarbij is de concurrentie met de nieuwe Fontysvestiging en de Bibliotheek. De stallingsbehoefte bij deze magneten, moeten niet ten koste gaan van de capaciteit voor treinreizigers. De plannen van ProRail en de gemeente op dit gebied zijn nog niet voldoende concreet om hierop te kunnen reageren.
Ook de nieuwe Spoorlaan zal een verbetering worden, bovenop de vorderingen die de laatste jaren al zijn gemaakt. De rijbaan van oost naar west wordt omgedoopt tot fietspad, middels een rode verflaag. Daarmee is de cityring voltooid. Het huidige fietsstrookje wordt onderdeel van het trottoir. Zo komt er eindelijk voldoende ruimte voor voetgangers en fietsers aan de noordkant van de Spoorlaan. Tot op heden zitten beide in de verdrukking. Het FietsForum is blij met dit initiatief van de gemeente.
Het FietsForum vreest dat de ene barrière wordt verruild voor een andere. Terwijl de hekken rondom het oude NedTrain terrein worden verwijderd, de Spoorlaan opnieuw wordt ingericht en het verhoogde spoortracé doorwaadbaar wordt met twee onderdoorgangen wordt er gewerkt aan een nieuwe hoofdverbinding voor het gemotoriseerde verkeer. De Burgemeester Brokxlaan wordt de hoofdontsluitingsweg voor het gebied. De nieuwe weg zal vanaf de Albert Heijn XL tot het NS-plein lopen met 2 rijstroken in westelijke richting en 1 rijstrook richting het oosten. Langs de brede rijbanen ligt ook nog eens een 3 meter brede servicestrook voor gemotoriseerd verkeer. Dit moet volgens de gemeente voldoende zijn. ‘Voorwaarde hierbij is’ aldus het Masterplan voor de Werkplaats ‘dat er voldoende doorstroming mogelijk is door het beperken van het aantal kruisende bewegingen’. Daarmee wordt de prioriteit van de gemeente treffend verwoord. Voetgangers en fietsers moeten lang wachten, snel oversteken of een omweg maken om een ‘voldoende doorstroming’ voor het autoverkeer mogelijk te maken. Het FietsForum is van mening dat verblijfskwaliteit, milieu en veiligheid in de huiskamer van Tilburg zwaarder moeten wegen dan andere belangen.
Binnen de huidige plannen is onvoldoende aandacht voor verkeersremmende maatregelen. De verkeersveiligheid voor fietsers staat daarmee onder druk. Het domein voor de auto is te ruim. Dit nodigt uit tot het rijden met hoge snelheden. Doordat meerdere auto’s naast elkaar kunnen rijden op de toekomstige Brokxlaan, is de situatie niet altijd even overzichtelijk. Oversteken is gevaarlijk, doordat het ene voertuig het zicht op de andere voertuigen kan afschermen. De kans op overlijden als gevolg van een aanrijding is sterk afhankelijk van de snelheid. De kans op dodelijke afloop is bij 50 km/h twee keer zo groot als bij 30 km/h. De nabijheid van een basisschool, verzorgingshuizen, de centrale bibliotheek, horeca, de Fontysopleidingen en vele woningen zou moeten aanzetten tot heroverweging. Lagere snelheden zijn ook bevorderlijk voor de verblijfskwaliteit. Het FietsForum vraagt de gemeente hier meer aandacht aan te besteden.
Het FietsForum ziet graag meer kleinschaligheid, groen en variatie.
De stedenbouw van de Spoorzone sluit matig aan op de wensen van de fietser en de voetganger. Deze wensen zijn bijvoorbeeld beschutting tegen wind en regen, voldoende variatie in het straatbeeld, groen, kleinschalige functies met bijhorende korte reisafstanden en leven op straat, ook voor de sociale controle. De Burgemeester Brokxlaan is in de plannen te breed en wordt geflankeerd door te grote monotone gebouwen. Het reeds gerealiseerde seniorencomplex ‘Joannes Zwijsen’ en het appartementencomplex ‘Twee’ van Vestia aan de voormalige Lochtstraat zijn een eerste voorbeeld van te grootschalige en te eenvormige bebouwing. Bovendien sluit dit geenszins aan bij de geschiedenis van de stad, terwijl de oude linten een uitstekende inspiratiebron hadden kunnen zijn. Het FietsForum ziet graag meer kleinschaligheid, groen en variatie.
Het FietsForum pleit nadrukkelijk voor het ‘design for all’-principe. Dat wil zeggen dat iedereen uit de voeten kan in dit nieuw stukje stad. Het gebied moet ook toegankelijk zijn voor senioren, moeders met kinderwagen en rolstoelgebruikers. Er moeten voldoende rustplekken komen. Kinderen moeten veilig kunnen bewegen en spelen. Kortom, mensen moeten voorrang krijgen, want mensen maken de stad.
Op 21 november organiseert het FietsForum in de avond een bijeenkomst over de Spoorzone en de relatie met de fietsers in de stad. De bovenstaande adviestekst verscheen eerder in een verkorte en aangescherpte versie in het Brabants Dagblad van 20 oktober 2012 (klik op de afbeelding hieronder).
